صفحه اصلی / سبک زندگی / لباس و مد / لباس از نگاه قرآن و عترت
لباس از نگاه قرآن و عترت-آگاهی مصرف-درست مصرف کنیم

لباس از نگاه قرآن و عترت

Originally posted 2016-02-06 13:09:58.

پوشش یکی از شئون انسانی است و این شأن انسان به خصوصیات متفاوت فردی، اجتماعی وی مربوط می شود و می توان گفت که لباس پرچم وجود آدمی است که از اعتقادات و فرهنگ و آداب و رسوم وی سخن می گوید. قرآن، مبحث پوشش را در لابلای آیاتی که پیرامون آفرینش انسان اولیه «حضرت آدم» آورده است و آن را به عنوان نعمت الهی از طرف خدا معرفی می کند «یا بنی آدم قد انزلنا علیکم لباساً…سوره اعراف آیه ۲۶» سفارش و تأکید قرآن و روایات به استفاده صحیح از این وسیله، به ما یادآوری می کند که شکر نعمت لباس به استفاده صحیح و مناسب از آن نعمت است تا زمینه رشد شخصیت فردی و اجتماعی انسان را فراهم کند.

لباس، نماد انسانیت و تمدن
به دلیل وجود خرد و اندیشه و اختیار در وجود انسان، شیوه رفتار وی با سایر موجودات متفاوت است.
یکی از این تفاوت هایی که انسان را بر سایر موجودات برتری می دهد، داشتن لباس و پوشش و تهیه آن برای مقاصد گوناگون است.
پوشش یکی از شئون انسانی است و تقریباً به اندازه تاریخ بشر و گستره جغرافیایی آن سابقه و قدمت دارد. این شأن انسان، به خصوصیات متفاوت فردی و اجتماعی وی مربوط می شود و می توان گفت که لباس همزاد انسان از بدو خلقت بوده است.

  این موضوع را می توان از جنبه های گوناگون «روان شناسی، اخلاقی، اجتماعی و دینی» بررسی کرد.
لباس و پوشش یک نماد فرهنگی، اجتماعی، مذهبی و ملی انسان به حساب می آید که بیانگر روحیات فرد پوشنده لباس است و تأثیری که لباس در زندگی انسان ها و تمدن های گذشته داشته و انسان از پوشیدن لباس می پذیرد، بیانگر اهمیت لباس بین اقوام و ملل، در گذشته می باشد و به نوعی پوشش هر قوم و ملت، نشان دهنده فرهنگ آن قوم است.

پیدایش لباس منشأهای گوناگون دارد که به چند مورد اشاره می کنیم:

۱- منشأ امنیتی:
انسان برای مصونیت از آزار احتمالی همنوعان خود، پوششی را انتخاب می کند تا محافظ او از اذیت و آزار باشد و امنیت جسمی و روانی او را تأمین کند:
«و الله جعل لکم مما خلق ضلالا و جعل لکم من الجبال اکنانا و جعل لکم سرابیل تقیکم الحر و سرابیل تقیکم بأسکم کذالک یتم نعمته لعلکم تسلمون» [قرآن کریم سوره نحل آیه۸۱] خداوند آنچه را که آفریده است برای شما سایه ای را قرار داده و از کوه ها پناهگاهی برای شما ساخته و برایتان لباسی را آفریده است که شما را از گرما و جنگ حفظ می کند و این چنین نعمتش را بر شما تمام می کند، شاید که تسلیم شوید.
خداوند در این آیه ساخت و آفرینش لباس را برای حفاظت انسان از عوارض گوناگون «گرما و جنگ و…» قرار داده است.

۲- منشأ اجتماعی:
انسان یک موجود اجتماعی است و در جامعه با همنوعان خود زندگی می کند، و آن جامعه برای اداره اش قوانینی دارد که پوشش جزئی از قوانین اجتماعی است و انسان برای خود نوعی پوشش انتخاب می کند تا خود را همانند دیگران سازد و برای خود تشخص و منزلتی به دست آورد.

۳- منشأ روانی:
انسان دارای حس برتری طلبی است و این حس او را به استفاده از لباس؛ راهنمایی می کند تا با پوشیدن آن، حس خود را ارضا و برتری خود را نسبت به دیگران ابراز کند و با پوشیدن لباس، بعضی از کاستی های خود را بپوشاند. برای این که انسان تمایل ندارد دیگران از عیوب جسمی او با خبر شوند.
قرآن کریم برای لباس دو نکته را این چنین یادآوری می کند:
«یا بنی آدم قد انزلنا علیکم لباساً یواری سوآتکم و ریشاً…» [سوره اعراف آیه۲۶].
ای انسان ما لباسی را به شما ارزانی داشتیم تا عیوبتان را بپوشانید و زینت شما باشد این آیه دو هدف را برای لباس بیان کرده «عیب پوشی، خودآرایی» و هر دو به منشأ روانی پیدایش لباس مربوط می شود، چون آشکار شدن عیوب، عامل از بین رفتن شخصیت انسان و آراستگی عامل بازیابی شخصیت او می باشد.

لباس با توجه به آیات ذکر شده سه کار مهم برای انسان انجام می دهد:
الف: انسان را از عوارض بد طبیعی و غیرطبیعی حفظ می کند.
ب: نگهبان جسم و جان انسان است.
ج: مایه آراستگی و زینت و موجب حفظ حیثیت وی می شود.
انسان با انتخاب لباس، علاوه بر اینکه اهداف سه گانه فوق را تحقق می بخشد، لباس را اولین مسکن خود قرار می دهد و در آن زندگی می کند.

۴- منشأ اخلاقی ودینی:
لباس پوشیدن نوعی قانون و دستور دینی است که انسان بر اساس دستورات دینی خود به پوشیدن لباس متناسب اقدام می کند.
با توجه به منشأهای پیدایش لباس و تأثیر آن بر فرهنگ می توان گفت که لباس یک عامل فرهنگی است- «فرهنگ، نگرش و بینش کلی یک جامعه نسبت به جهان است» – و در برگیرنده ی تمام ارزش ها و روش های زندگی فرد و اجتماع است .
قرآن مبحث پوشش را در لابلای آیاتی پیرامون آفرینش انسان اولیه «حضرت آدم» آورده است.
با بررسی آیات مربوط، می توانیم نکاتی را به عنوان الگوی پوشش اسلامی نام ببریم :
«یا آدم اسکن انت و زوجک الجنه و لاتقربا  هذه الشجره فتکونا من الظالمین. فوسوس لهما الشیطان لیبدی ما ووری عنهما من سواتهما و قال ما نها کما ربکما عن هذه الشجره الا ان تکونا ملکین او تکونا من الخالدین و قاسمهما انی لکما لمن الناصحین»
[سوره اعراف آیه ۱۹-۲۱)
سیاق آیات فوق این معنا را به دست می دهد که حضرت آدم برای این خلق شده بود که در بهشت امتحان خود را بدهد تا بعد از آن به زمین هبوط کند
[تفسیر المیزان ج۱ ص ۱۲۷] و آنچه از مفهوم این آیات بر می آید این است که «آخرین عامل زمینی شدن آدم و همسرش ظهور و بروز عیب آن دو که همان کشف عورت و سوآت بوده است و می دانیم که این عضو از انسان سر منشأ تمام تمایلات حیوانی اوست».
[تفسیر المیزان ج ۱ ص ۱۲۷] وخداوند فرموده است:
«یا بنی آدم قد انزلنا علیکم لباسا یواری سؤآتکم و ریشا و لباس التقوی ذلک خیر ذلک من آیات الله لعلهم یذکرون» (سوره اعراف آیه ۲۳)
ای انسان لباسی را به شما ارزانی داشتیم تا عیوبتان را بپوشانید و خود را بیارایید در حالی که لباس تقوا برتر و بهتر است و این ارزانی لباس از نشانه های خداست شاید که یادآور نعمتهای خدا شوید.

قرآن و روایات انواع گوناگونی از لباس را به ما معرفی می کنند تا از آن ها بهره مند شویم.
۱-لباس ظاهری:
پوشاننده جسم انسان است و آن را می آراید:
«و هو الذی سخر البحر لتاکلوا منه لحماً طریاً و تستخرجوا منه حلیه تلبسونها…» [سوره نحل آیه ۱۴].
خداوند همان کسی است که دریا را مسخر شما ساخت تا از آن گوشت تازه بخورید و از آن زیورهایی را استخراج کنید که آن زیورها را بپوشید.
خداوند لباس را نعمت اهدایی از طرف خود می داند و شکر این نعمت را اطاعت و تسلیم شدن به فرمان خدا محسوب می دارد.
۲٫ امام علی (ع) در این باره می فرماید:
«ان الله جمیل و یحب الجمال و یحب ان یری اثر النعمه علی عبده»
شکر به معنای «اظهار نعمت و توجه به منعم است»
امام صادق می فرماید:
«اذا انعم الله علی عبده بنعمه ، احب ان یری علیه لانه جمیل یحب الجمال» [فروع کافی ج ۶ ص ۴۳۸ و سایل الشیعه ج ۵ ص ۷] بنابراین، استفاده صحیح از نعمت لباس، موقعی تجلی و ظهور می یابد که زمینه ظهور و بروز عبودیت انسان را فراهم کند.
قرآن در این باره می فرماید:
«یا بنی آدم خذوا زینتکم عند کل مسجد …» [ سوره اعراف آیه ۳۱] اگر مسجد «عبادت» و «عبودیت» جای اظهار زینت باشد که هست ، هنگام اظهار بندگی آشکار کردن زینت لازم و ضروری است .

آثار مثبت بهره مندی مناسب از لباس بدین قرار است:
۱- عیوب و عورت ها را می پوشاند.
۲- با زینت می توان دل ها را به سوی حق جلب و جذب کرد.
۳- لباس وسیله ای برای انجام واجبات و اطاعت از خداست.

استفاده نامناسب ازلباس
همه ما از نعمت لباس به طور صحیح استفاده نمی کنیم و به سوی افراط و تفریط روی می آوریم.
گروه اول:
راه افراط و اسراف را در پیش می گیرند. بدین شکل که برای بهره مندی از لباس و زینت متحمل انواع و اقسام زحمات می شوند تا برای خود لباس و زینتی فراهم سازند. فراهم ساختن لباس و زینت و خودآرایی، تمام جوانب زندگی انسان را تحت تأثیر قرار می دهد تا جایی که او را از مسیر اصلی منحرف می کند و او را به راه افراط در این موضوع سوق می دهد و به نوعی دچار صفت تفاخر و شهرت طلبی می شود و لباس و زینت که مقدمه رسیدن به قرب الهی بود، وسیله ای می شود که انسان را به خفت و خواری می کشاند تا جایی که مصداق این روایت نبوی می گردد که :
«من لبس توبا فاختال فیه خسف الله به من شفیر جهنم و کان قرین قارون، لانه اول من اختال فسخف الله به و بداره الارض و من اختال فقد نازع الله فی جبروته »[وسایل الشیعه ج ۵ ص ۳۴] لباسی که مایه تفاخر باشد، عامل سقوط در جهنم می شود و هم نشینی با قارون را فراهم می سازد و به نوعی اعلان جنگ با خداست.

امام صادق می فرماید:«الشهره خیرها و شرها فی النار» (وسایل الشیعه ج ۵ ص ۴۲).
امام محمد غزالی نویسنده کتاب احیاء العلوم می گوید:
«دنیا بر سه اصل و پایه استوار است؛ خوراک، پوشاک، مسکن…»
این سه مورد از نعمات خداوند پایه و اساس تشکیل اجتماع بشری است و آن نعمات را نه فقط حرام ندانسته، بلکه آنها را مباح اعلام کرده است، آنچه که ازنظر اسلام ناپسند است استفاده غیرصحیح و مصرف مسرفانه و مبذرانه آن است، برای این که تعدی و تجاوز به حقوق دیگران می باشد.
امام حسن(ع) وقتی به نماز می ایستادند بهترین لباس را می پوشیدند، از ایشان سؤال شد چرا چنین لباس آراسته می پوشید، حضرت فرمودند:
«خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد و از این رو برای پروردگارم لباس زیبا می پوشم.
خداوند خود می فرماید:
«یا بنی آدم خذوا زینتکم عند کل مسجد…» [تفسیر مجمع البیان ج۴ ذیل آیه ۱۳ سوره اعراف]

لباس تقوی
آنچه که در قسمت اول بیان شد مربوط به لباس ظاهری بوده، اما انسان به نوعی دیگر از نعمت لباس بهره مند می شود که با نام لباس باطنی «لباس تقوی» از آن نام می بریم.
«یا بنی آدم قد انزلنا علیکم لباساً یواری سؤ آتکم و ریشاً و لباس التقوی ذلک خیر…»[سوره اعراف آیه ۷۲] «تقوی» از ریشه «وقایه» یعنی قراردادن نفس انسان در حفاظی که انسان می ترسد به آن آسیب برسد و در اصطلاح شرعی، حفظ نفس از چیزهایی است که به نفس ضرر می زند»
[لسان العرب ذیل لغت «وقی» و مفردات راغب] وجه مشترک لباس و تقوی، محافظت از جسم و جان است و وجه تمایز آن دو در این مطلب است که تقوی باطن انسان را حفظ می کند ولی لباس، ظاهر انسان را حفظ می کند.
امام صادق می فرماید:
«ازین اللباس للمؤمنین لباس التقوی و انعمه الایمان» [مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه ص۰۶] ویژگی های لباس از نظر روایات
در روایات ویژگی های لباس از جهت رنگ و جنس و اندازه و شکل آن به شکل مفصل بیان شده است که به چند روایت اشاره خواهیم کرد:
«قال علی(ع): الحمدالله الذی رزقنی من الریاش ما اتجمل به فی الناس و أودی فیه فریضتی و استرفیه عورتی» [وسائل الشیعه ج ۵ص ۹۴]

آنچه که درباره لباس و روایات می یابیم علاوه بر اهداف کلی بهره مندی لباس، به رنگ، جنس، شکل لباس اشاره شده است:
۱-رنگ لباس:
در روایات انتخاب رنگ لباس، اهمیت دارد و بر آن تأکید شده است:
«قال النبی: البسوا البیاض فانه اطیب و اطهر» [وسائل الشیعه ج ۵ ص ۶۲] در این روایت توصیه شده است که لباس سفید بپوشید برای اینکه رنگ سفید علاوه بر اینکه پوشنده را وادار به رعایت مداوم نظافت می کند و آلودگی و چرکی را به سرعت نمایان می کند، همچنین رنگ سفید دارای آثار مفرح و نشاط آور است و اثر سلامت بخشی دارد چون کمتر از تمام رنگ های دیگر نور جذب می کند.

امام باقر(ع) می فرمود:
«انا نلبس المعصفرات و المضرجات» [فروع کافی ج ۶ ص ۶۳۴] معصفرات یعنی لباس هایی که به رنگ بال و پر گنجشک است «رنگ عدسی»
مضرجات یعنی لباس هایی که با رنگ قرمز و زرد رنگ شده باشد.

بعضی از رنگ ها به خاطر اثرات سوء آن ها توصیه نشده است و حتی سفارش شده است که از آنها استفاده نشود، رنگ سیاه یکی از آن رنگ هایی است که نباید در لباس مورد استفاده قرار گیرد.
امام علی(ع) می فرماید:
«لا تلبسوا السواد و فانه لباس فرعون» [وسایل الشیعه ج ۴ص ۳۸۳] رنگ سیاه آثار منفی بر حالات روانی انسان دارد، برای اینکه سیاهی نماد فقدان و کمبود و کرخی است و انسان را از حالت های نشاط و سرور باز می دارد.

۲-جنس لباس:
جنس لباس اثرات گوناگونی بر سلامتی جسم و روح انسان دارد و از نظر بهداشتی اهمیت زیادی برای آن در نظر می گیرند چون به طور مستقیم با بدن تماس دارد و آثار سریع و دائمی به بار می آورد که به برخی اشاره می شود:
الف- تولید و انتقال بار الکتریکی-  بعضی از لباس ها از جنس خاصی تهیه می شوند که مولد و انتقال دهنده بار الکتریکی است و می دانیم که افزایش بار الکتریکی در بدن، موجب افزایش رفتار غیرارادی شده و منشأ عصبانیت و اضطراب درونی می شود، مانند لباس های نایلونی ضخیم که در زمستان از آن ها استفاده می کنیم.
«قال علی(ع):
البسوا ثیاب القطن فانها لباس رسول الله و هو لباسنا» [وسائل الشیعه ج۵ ص ۸۲ ] پوشیدن لباسهای پنبه ای به خاطر اینکه از الیاف طبیعی تهیه می شوند در درجه اول قرار دارد و لباس های کتانی در درجه بعدی .

ب- قابلیت نفوذ پوشاک – پوست بدن علاوه بر اینکه اعضای درونی بدن را می پوشاند، سه وظیفه مهم را برای بدن انجام می دهد.
۱-جذب اکسیژن
۲-دفع سموم
۳-عمل تعریق

ج- بازتاب و دفع تشعشعات درونی و بیرونی – جنس لباس در سلامتی و رفاه و تأمین آسایش و طول عمر انسان، اثر مستقیم دارد. بدن انسان باتوجه به فعالیت های جسمی حرارت فراوانی را تولید می کند، اگر لباس بتواند این حرارت و انرژی مازاد بر نیاز بدن را بطور مناسب دفع کند، مایه سلامتی و رفاه است و اگر نتواند این انرژی را دفع کند به عنوان سم در بدن باقی می ماند و سلامتی انسان را به خطر می اندازد.

۳-شکل لباس:
تغییر و تحول در شکل پوشاک به خاطر روحیه بلندپروازی انسان است چون که انسان استعداد کمال طلبی دارد و به دنبال پوشیدن مدل های جدید لباس است. اما این روحیه وقتی حالت انفعالی و تقلیدی به خود می گیرد به یک ابزار ویرانگر تبدیل می شود و انسان را به مدپرستی و تقلید از دیگران سوق می دهد.
در شکل لباس چند نکته را باید درنظر گرفت:
۱-برطرف کننده عیوب و پوشاننده سؤآت باشد.
۲-ازنظر اقتصادی اسراف و تبذیر به حساب نیاید.

منبع مطالب:
maarefquran.org

این مطالب را نیز ببینید!

چگونه بچه‌ها را منطقی باربیاوریم ؟-درست مصرف کنیم - آموزش همگانی - آگاهی مصرف

چگونه بچه‌ها را منطقی باربیاوریم ؟

در این مقاله برای تعلیم و تربیت و منطقی بار آوردن بچه‌ها راه‌هایی پیشنهاد شده است که از نظرتان می‌گذرد:

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.