پایگاه تحلیلی و خبری دانستنی نیوز
به گزارش خبر فوری، اگرچه یهودیان بیت المقدس را “اورشلیم” یعنی سرزمین صلح و آشتی می نامند اما آگاهان می دانند که تنها چیزی که این شهر در طول هزاران سال قدمتش ندیده صلح بوده است.
در حال حاضر، نبرد میان مقاومت فلسطین و رژیم صهیونیستی به سختی ادامه دارد. اما این جنگ نخستین درگیری قدس نبوده و نیست. پیش از جنگ یهودیان و مسلمانان، مسیحیان و مسلمانان نیز بر سر تصرف بیت المقدس با هم جنگ داشتند. این جنگ ها که با نام جنگ های صلیبی شهرت یافته اند حدود ۲۰۰ سال به طول انجامیدند و در نهایت، مسلمانان توانستند بر قلب قدس تسلط یافته و مسیحیان اروپایی را از خاورمیانه بیرون رانند.
بیت المقدس و مناطق اطرافش در قرن هفتم میلادی به دست مسلمانان افتاده و یکی از بلاد اسلامی گردید. اروپاییان در آن زمان وارد عصر تاریکی خود شده بودند و به همین علت، واکنشی به جنگ در بیت المقدس نداشتند.
در قرن ۱۱ میلادی پاپ اوربون دوم در حکمی جنجالی به مسیحیان اروپایی دستور داد به سمت سرزمین مقدس فلسطین رفته و آن را از چنگ مسلمانان در بیاورند. در آن زمان، مسلمانان ترک تبار در حال تصرف مناطقی از اروپا بوده و سلجوقیان در نبرد ملازگرد توانسته بودند روم شرقی (بیزانس) را شکست داده و از دروازه اروپا عبور کنند. امپراتور روم شرقی با وجود پیروی از کلیسای ارتودکس از کلیسای رم و پاپ درخواست کمک کرد و پاپ نیز برای جلوگیری از پیشرفت مسلمانان، حکم جنگ مذهبی را امضاء کرد.
مسیحیان در اواخر قرن ۱۱ وارد سواحل فلسطین و سوریه و مصر شدند، چند شهر ساحلی را به تصرف خود درآورده و به سمت بیت المقدس راه افتادند. هزاران سرباز صلیبی در سال ۱۰۹۹ وارد بیت المقدس شدند و یکی از هولناک ترین فجایع بشری را رقم زدند. آنها تمام مردان، زنان، کودکان و حتی احشام شهر را از دم تیغ گذراندند و بعد از قتل عام مردم راهی مسجد الاقصی شده و هلال مقدس را شکستند و صلیب مقدس خود را بر فراز آن برافراشتند.
صلیبیان بعد از قتل عام مردم راهی شهرهای دیگر شدند. قصد آنان تصرف کل شامات و مصر بود. در آن زمان، فاطمیان بر فلسطین و مصر حکم رانی می کردند. آنها که دوران افول خود را سپری می کردند نتوانستند جلوی پیشروی صلیبی ها را بگیرند و شهرهای متعددی به دست مسیحیان افتاد.
جنگ دوم صلیبی چند ده سال بعد از تصرف بیت المقدس به وقوع پیوست. در این جنگ اتابکان ترک که وارثان غربی سلجوقیان بودند وارد جنگ با مسیحیان شده و جلوی پیشروی آنان را گرفتند اما نتوانستند بیت المقدس را آزاد کنند و این شهر همچنان در دست صلیبی ها بود.
صلاح الدین، قهرمانی که بیت المقدس را پس گرفت
اوضاع در زمان صلاح الدین ایوبی تغییر کرد. او یک کرد مسلمان و اهل تکریت عراق بود که به همراه پدر و خاندان خود به بعلبک مهاجرت کرده بود. پدرش مدتی حاکم بعلبک بود و او نیز از طریق پدر، سیاست و جنگ آموخته بود. صلاح الدین در جوانی نزد اتابک عماد الدین زنگی، حاکم اتابکان ترک رفت و به او خدمت کرد. بعد از مرگ عماد الدین به پسرش نورالدین زنگی خدمت کرد و از جانب او راهی مصر شد تا با فراهم کردن لشکری جلوی حملات صلیبی ها را بگیرد.
صلاح الدین در مصر جنگید و با تلاش فراوان توانست لشکری آماده فراهم کند. بعد از مرگ نورالدین حکومت ایوبیان را تاسیس کرد و به حلب و شهرهای دیگر سوریه هجوم آورد و توانست قلمرویی بزرگ شکل دهد.
صلاح الدین سپس شهرهای ساحلی فلسطین را به تصرف خود درآورد تا جلوی اعزام نیروهای بیشتر به صلیبیان را بگیرد. اگرچه، بعد از این اقدام نوبت فتح بیت المقدس رسیده بود اما صلاح الدین قصد شروع جنگ در بیت المقدس را نداشت. او حاکمی مقتدر و شجاع اما جوانمرد بود. رابطه ای خوب با بالدوین، پادشاه مسیحی و اروپایی بیت المقدس داشت که از مرض جزام رنج می برد. صلاح الدین به بالدوین قول داد که به بیت المقدس حمله نکند. او پزشک مخصوصش را به دربار بالدوین فرستاد و دستور داد که در درمان بیماری پادشاه بیت المقدس کم نگذارند.
با این حال، بعد از مرگ بالدوین و به قدرت رسیدن گی لوزینیان، اوضاع تغییر کرد. در این زمان، صلیبیون افراطی به قدرت رسیده و شروع به کشتار مسلمانان کردند. یکی از فرماندهان ارشد بیت المقدس به نام رونو دو شاتیون با چند صد سرباز به کاروان تجاری مسلمانان حمله کرد و ضمن غارت آن، تمام مردان و زنان را کشت. یکی از زنان کشته شده خواهر صلاح الدین بود.
این امر خشم سلطان را برانگیخت. او با هزاران سرباز نزدیک بیت المقدس اردو زد اما باز به این شهر حمله نکرد. سلطان از گی لوزینیان درخواست دستگیری و مجازات شاتیون و دیگر مجرمان را کرد اما لوزینیان این درخواست را نپذیرفت و صلاح الدین نیز حمله بزرگ خود را آغاز کرد.
صلاح الدین در جنگ حطین در سال ۱۱۸۷ توانست بیت المقدس را فتح کند. او بعد از تصرف شهر، بر خلاف مسیحیان از کشتار اجتناب کرد. مسیحیان دستگیر شده با مبلغ کمی آزاد شدند. بسیاری از افرادی هم که پولی برای پرداخت نداشتند به دستور مستقیم سلطان به شهرهایشان برگشتند. مشهور است که زنی مسیحی نزد صلاح الدین آمد و با گریه و شیون از او خواست که خانواده اش را آزاد کنند. صلاح الدین تمام اعضای خانواده آن زن را یافت و همه را راهی شهر خود کرد.
به دستور سلطان، مسیحیانی که قصد ترک شهر را نداشتند می توانستند در شهر بمانند. همچنین، یهودیان که بعد از تصرف سال ۱۰۹۹ از بیت المقدس اخراج شده بودند مجددا به شهر بازگشتند.
صلاح الدین بعد از گشودن بیت المقدس به سمت مسجد الاقصی که حالا کلیسا شده بود، رفت و مجددا هلال را به جای صلیب نشاند.
جنگ صلیبی سوم؛ جنگ ریچارد و صلاح الدین
بعد از فتح بیت المقدس به دست صلاح الدین، پاپ وقت از شدت خشم و ناراحتی سکته کرد و از دنیا رفت. پاپ جدید یعنی پاپ گریگوری هشتم دستور حمله مجدد به بیت المقدس را صادر کرد. سه پادشاه بزرگ اروپا یعنی فردریک بارباروسا (پادشاه امپراتوری مقدس روم)، فیلیپ (پادشاه فرانسه) و ریچارد شیردل (پادشاه انگلستان) با هزاران سرباز راهی ممالک اسلامی شدند.
فردریک توانست عکا و بخش هایی از آناتولی را به تصرف درآورد. او قصد حمله به بیت المقدس را داشت اما اسبش هنگام عبور از رودخانه سلف در نزدیکی قلعه سیلیفکه لیز خورد و به صخره ها پرتاب شد و در رودخانه غرق گردید.
بعد از فردریک، ریچارد شیردل حملات خود را شروع کرد. او توانست یافا و شهرهای ساحلی فلسطین را تصرف و راه دریایی ارسال کمک به صلیبیون را بازگشایی کند. سپس در جنگی مشهور به نبرد یافا با نیروهای صلاح الدین مواجه شد و توانست آنها را شکست دهد اما در تصرف بیت المقدس ناکام ماند و شکست خورد.
صلاح الدین و ریچارد اگرچه دشمنان سرسختی بودند اما احترام زیادی نسبت به هم داشتند. مشهور است که وقتی ریچارد در یک جنگ مصدوم شد، صلاح الدین برای او دارو و گلاب و یخ فرستاد و تا زمان بهبودی ریچارد، از جنگ خودداری کرد.
صلاح الدین و ریچارد در سال‌های پایانی قرن ۱۲ ، قرارداد صلح یافا را امضاء کردند. بر اساس این معاهده، بیت المقدس در دست مسلمانان می ماند اما شهرهای ساحلی به دست صلیبیون اداره می شد. ریچارد بعد از قرارداد یافا و در سال ۱۱۹۲ میلادی به انگلستان بازگشت.
فرمانده ای که خواست با صلح خاطره تلخ جنگ را از بین ببرد
صلاح الدین ایوبی بعد از جنگ خونین سوم صلیبی، توانست تا پایان عمر بر بیت المقدس، سوریه و مصر و چند قلمرو دیگر فرمانروایی کند. او که طعم تلخ جنگ های مذهبی را چشیده بود، تلاش می کرد مانع از تکرار جنگ در بیت المقدس شود.
به گواه مورخان مسیحی، او یکی از عادل ترین پادشاهان تاریخ بود. به شدت زاهد مآب و گشاده دست بود و به فقرا کمک می کرد. در برخی زمینه های مذهبی سختگیر بود اما به طور کلی، حقوق مسیحیان و یهودیان را رعایت می کرد. او همچنین به عمران و آبادانی علاقه داشت و تلاش می کرد با ساخت مدارس و مساجد و خانه ها خرابی های ناشی از جنگ را جبران کند.
صلاح الدین که تمامی عمر خود را صرف جهاد علیه صلیبیون کرده‌بود، در ۴ مارس ۱۱۹۳ بر اثر بیماری تب زرد در دمشق درگذشت. وی را در مقبره‌ای در باغ بیرون مسجد اموی در دمشق سوریه به خاک سپردند. صلاح الدین چند روز قبل از فوت، در وصیتی مهم و تاثیرگذار به پسر ارشدش، فضل چنین گفت: «پسرم، ترا به خدای تبارک و تعالی می سپارم … .. طبق مشیت وی رفتار کن، زیرا آرامش خاطر در آن نهفته‌است. از خونریزی بپرهیز …. زیرا خونی که بر زمین ریزد هرگز نمی بخشد. کوشش کن تا دل رعیت خود را به دست آوری و مراقب رفاه آنان باشی زیرا تو از جانب خداوند و من به این سمت برگزیده شده ای تا خوشبختی آنها را تأمین کنی. جهد کن تا دل وزیران، بزرگان و امیران خویش را به دست آوری. اگر من به مقام شامخی نایل آمده ام، علت آن است که با محبت و ملاطفت دل مردم را تسخیر کرده ام.»
