سلبریتی ها و رسوایی کوروش کمپانی/ آیا اینفلوئنسرها مقصرند؟

به گزارش خبر فوری، شرکت «کوروش کمپانی» که با ادعای فروش آیفون ۲۰میلیونی نام خود را بر سر زبان‌ها انداخته بود، این روزها تعطیل شده و مالک این شرکت متواری است؛ موضوعی که پلیس نیز آن را تایید کرده و در پی یافتن این فرد و احقاق حقوق مالباختگان است. با این حال، آنچه باعث بحث ها و جنجال های مختلف شده، تبلیغات وسیع این شرکت توسط سلبریتی ها بوده است.

اینفلوئنسرها و سلبریتی های مختلفی در طول چند ماه اخیر کوروش کمپانی را تبلیغ کردند (اینجا بخوانید). برخی از این اینفلوئنسرها با دریافت یک گوشی آیفون ۱۳ حاضر به تبلیغ کمپانی کوروش در پیج اینستاگرامی و صفحه شخصی خود شدند. این در حالی است که منتقدان مدعی اند بسیاری از این سلبریتی ها بدون تحقیق و بررسی دقیق اسناد و مدارک قانونی این کمپانی، به تبلیغ این شرکت مبادرت ورزیدند.

سلبریتی های تبلیغ کننده درباره کلاهبرداری کوروش کمپانی چه گفتند؟

این مساله باعث شده گروهی منتقد سلبریتی ها شوند و آنها را در حادثه پیش آمده مقصر بدانند. منتقدان معتقدند سلبریتی ها در جرم کوروش کمپانی شریکند و باید مسئولیت خود را در این حادثه بر عهده بگیرند، چرا که بسیاری از شهروندان به علت اعتمادشان به این سلبریتی ها، به کوروش کمپانی اعتماد کرده و از این شرکت گوشی آیفون ۱۳ ارزان قیمت خریدند.

سلبریتی های داخلی در رابطه با ماجرای کوروش کمپانی دو دسته شده اند. گروهی مسئولیت خود را پذیرفته و در صفحات مجازی خود بابت ماجرای پیش آمده معذرت‌خواهی کرده اند. الهام حمیدی یکی از این سلبریتی ها است که در صفحه اینستاگرام خود نوشت:  «بابت اتفاق پیش آمده بسیار متاسفم و من هم مثل شما فریب خوردم. قبل از معرفی این شرکت توسط مدیربرنامه و دوستانم به صورت حضوری تحقیقاتی انجام شد بابت احراز هویت، سلامت کالا و تحویل به موقع به مشتریان که در اون تایم همه چیز بدون مشکل انجام می‌شد و مدارک کتبی هم برای ما ارسال کردند. متأسفانه در حال حاضر این اتفاق ناراحت‌کننده به وجود آمده. بنده به همراه وکیل خودم پیگیر این موضوع هستیم و تا انتها کنار شما عزیزان حضور داریم» (اینجا بخوانید).

اما گروهی دیگر مدعی اند نقشی در ماجرای کوروش نداشته و صرفا تبلیغ این شرکت را کرده اند و از این جهت، ارتباطی با ماجرای کلاهبرداری این شرکت متوجه آنان نیست. محسن افشانی یکی از این سلبریتی ها است که در صفحه شخصی خود با انتشار ویدئویی تاکید کرد که اگر مدیر  شرکت کوروش کمپانی متواری شده، به او که تبلیغش را کرده، ربطی ندارد (اینجا ببینید).

اما آیا به راستی هیچ ارتباطی میان سلبریتی های تبلیغ کننده و کوروش کمپانی وجود ندارد؟ و آیا سلبریتی ها و اینفلوئنسرها مسئولیتی در رابطه با این برندها ندارند؟

باید و نبایدهای قانونی تبلیغات مجازی توسط اینفلوئنسرها

طبق قانون، رسانه های تبلیغاتی در رابطه با محتوای تولید شده تبلیغاتی و برندهای مطرح شده در تبلیغات مسئولند. همان طور که محتوای پخش شده توسط رسانه های تبلیغاتی نباید منافی قوانین کشور باشد، برند تبلیغ شده نیز باید از قوانین کشور تبعیت داشته باشد. تبلیغ برندها و شرکت های کلاهبردار، جعلی، غیرقانونی و مساله دار توسط رسانه ها ممنوع است. سلبریتی ها و اینفلوئنسرهایی که یک برند یا شرکت یا کالایی را تبلیغ می کنند، در مقام رسانه هستند، چون از پیج یا صفحه خود برای تبلیغات استفاده می کنند. از این رو باید همانند رسانه ها به قانون توجه داشته و نسبت به محتوا و برند تبلیغ شده احساس مسئولیت داشته باشند.

با این حال، قانون فعلی ما در رابطه با مالکیت فکری و تبلیغات مجازی کارآمدی لازم را ندارد و برخی شکاف های حقوقی باعث فرار اینفلوئنسرهایی شده که بدون توجه به مدارک قانونی شرکت ها، آنها را تبلیغ می کنند.

سال قبل مرکز پژوهش‌ های مجلس پیش‌نویس طرحی با عنوان مسئولیت تأیید‌کنندگان در تبلیغات بازرگانی فضای مجازی را ارائه کرد که هدفش تدوین قانون جدید تبلیغات افراد مشهور و همچنین شاخ‌های مجازی و البته صیانت از حقوق مصرف‌کنندگان کالاها و خدمات در برابر آگهی‌های فریبنده و گمراه‌کننده بود‌. این پیش نویس تهیه شد اما نتوانست به یک قانون جامع و مانع تبدیل شود و شکاف های قانونی آن همچنان قابل رویت است.

قوانین کشورهای خارجی در رابطه با تبلیغات مجازی سلبریتی ها

باید توجه داشت که در کشورهای مختلف برای تبلیغات مجازی و به خصوص، تبلیغ کالاها و خدمات توسط سلبریتی ها و اینفلوئنسرها قوانینی تعیین و تدوین شده است. بد نیست به چند نمونه مشخص از این قضیه اشاره شود‌.

در ژانویه ۲۰۱۹ میلادی قانونی در انگلیس تصویب شد که به موجب آن، اگر اینفلوئنسری برای بررسی کالا یا سرویسی در پست‌هایش، وجه یا پاداشی به هر شکل دریافت کند، باید شفاف سازی کرده و مردم را از آن آگاه کنند. بر اساس این قانون، اینفلوئنسرها هنگام تگ کردن یک برند، ارائه لینک یا غیره باید محتوای تبلیغاتی را مشخص کنند و اگر فردی فالووئرهایش را گمراه کند، قانون حمایت از مصرف کننده را نقض کرده و مجازات خواهد شد. از سوی دیگر آژانس استانداردهای تبلیغاتی انگلیس (ASA) نیز صفحه اینترنتی مخصوصی را در وب سایت خود افتتاح کرده که اینفلوئنسرهای متخلف را در آن معرفی می‌کند.

همچنین، در هند نیز قانون حمایت از مصرف کنندگان مورد بازبینی قرار گرفته است. در نمونه جدید این قانون، اینفلوئنسرهایی که قانون را نقض کرده و در رابطه با محتوای تبلیغاتی پیج خود شفاف سازی نکنند، باید غرامتی یک میلیون روپیه ای پرداخت کند و در صورت تکرار این تخلف تا ۵ میلیون روپیه جریمه می شوند.

به جز انگلیس و هند، کشورهای عضو اتحادیه اروپا، از جمله بلژیک و فرانسه و آلمان نیز قوانینی در رابطه با پست ها و مطالب تبلیغاتی ارائه شده در پیج ها و صفحات اینفلوئنسرها وضع کرده اند. برای مثال، طبق قانون آلمان، اینفلوئنسرها باید محتوای تبلیغاتی صفحات خود را مشخص کنند و فقط شرکت ها و برندهای قانونی را تبلیغ کنند. 

به این ترتیب باید دید تجربه کوروش کمپانی چه تاثیری بر آینده تبلیغات در فضای مجازی خواهد داشت.